Nee zeggen als dat lastig is. Tips en voorbeelden om dit stap voor stap te leren.

We zijn vaak bang voor wat de ander van ons denkt als we ‘nee’ zeggen. ‘Je bent egoïstisch als je voor jezelf kiest,’ hoor ik vaak. ‘Je hoort constant klaar te staan voor anderen,’ ook zo’n gedachte.

Eigen grenzen herkennen, erkennen en bewaken

Zelf heb ik zoiets meegemaakt in een vriendschap. Naar mijn idee bleef ik maar geven en steeds klaarstaan voor de ander. Het werd nooit minder en het was niet wederzijds, dus het was uit baSchermafbeelding 2015-05-07 om 19.29.47lans.

Uiteindelijk merkte ik dat het teveel van me kostte. Het duurde heel lang voordat ik leerde ‘mijn grenzen’ te bewaken; want daar gaat het om. Dat je voelt waar je grenzen liggen en dat je die bewaakt.

Dat je stopt als je op het punt staat die grens over te banjeren. Ik legde aan mijn vriendin uit wat er bij me gebeurde en dat ik een stapje terug nam.

Weerstand ontmoeten van de ander

Haar reactie: ‘Je bent egoïstisch geworden.’ Daar had ze in zekere zin gelijk in. In ieder geval was ik egoïstischer geworden dan ik daarvoor was. Maar in feite ging ik beter voor mezelf zorgen. En dat is cruciaal als je goed wilt functioneren, gelukkig wilt zijn. En ook als je iets voor anderen wilt kunnen betekenen.

Daarom moet je als er iets misgaat in het vliegtuig altijd eerst je eigen zuurstofmasker opzetten. Zonder zuurstof kun je voor anderen niets doen. Met dat masker op juist des te meer. Zo kreeg ik inderdaad meer ruimte in hoofd en hart om er voor mezelf en anderen te zijn.

Ik noem het daarom ‘gezond egoïsme’ wat ik daar deed. En dat gun ik iedereen: het vermogen om goed voor jezelf te zorgen, ook emotioneel en qua energie. Wat er gebeurde kunnen we analyseren aan de hand van ‘Het rijtje van zes’ (zie afbeelding). Dit wordt veel gebruikt bij ‘oplossingsgericht coachen’.

Herkennen

In het begin had ik niet door dat ik iets niet goed aanpakte; toen was het nog onbewust. Maar op den duur ging ik herkennen (stap 1) dat er iets niet lekker liep. Ik:

  • zei ‘ja’ als ik eigenlijk liever ‘nee’ had willen zeggen.
  • merkte dat aan mijn gevoel:
  • voelde me vaak moe, prikkelbaar en soms ronduit geïrriteerd nadat ik bij die vriendin was geweest.

Zo merkte ik dat ik iets deed wat ik eigenlijk niet wilde. Dat is over je grens gaan.

Gevoel vertelt soms meer dan je hoofd

Waarom is het nou juist zo belangrijk om je bewust te zijn van wat je voelt? Omdat je gevoel heel duidelijke, eenduidige feedback geeft. Terwijl als je alleen nadenkt over de situatie, je makkelijk in het rationele kunt blijven hangen. Je kunt namelijk alle scenario’s (voor of tegen) wel bedenken met dat creatieve brein.

Door me bewust te worden van mijn gevoel en dit te koppelen aan wat ik deed, viel er een kwartje. Die fase duurde een tijd, maar het was een belangrijke stap voorwaarts: zonder bewustwording, geen groei op dit vlak.

Erkennen

Daarna was het de kunst om ook te erkennen (stap 2) dat ik regelmatig iets deed wat ik niet wilde. Erkennen wil zeggen dat je het niet weg rationaliseert, bagatelliseert, ontkent of negeert. Eigenlijk betekent het: er naar jezelf toe voor uitkomen dat het zo is.

Accepteren

Dat is eigenlijk al de eerste stap richting het accepteren (stap 3) van dit gegeven. Voor mijn groeiproces was het nodig voor mezelf te accepteren dat ik op dat moment zo in elkaar zat. Ik was op dat moment iemand die ‘ja’ zei als ik liever ‘nee’ had gezegd. Punt. Geen komma: punt. Slik.

Er kwamen oordelen en een Meneer Ontkenning sloop toch terug naar binnen, door een achterdeurtje. ‘Ja, maar wat je doet is goed. Ze vraagt om hulp, dan zeg je als goede vriendin toch geen nee?’ hoorde ik hem zeggen.

Nog meer accepteren

Nu was het de kunst om bij mijn gevoel te blijven, dat beter wist. En tegen mezelf te zeggen: ‘Dit is gewoon zoals je nu in elkaar steekt; zoals je nu bent en dat is oké.’ En ook: ‘Je wilt iets anders en dat is ook oké.’ Ik zei het hardop tegen mezelf. Een paar keer. Het voelde alsof er vanaf dat moment iets van rust in me kwam. Ik was minder verdeeld, want ik mocht weer zijn wie ik (op dat moment) was. Ahhhhhhhh! Pfff. Opluchting!

Hanteren

Maar daar laat je het niet bij, want je wilt ook dat het blijvend anders wordt. Valkuil hierbij is denken: ‘Zo ben ik nu eenmaal. Ik wil er zijn voor de ander. Ik wil aardig zijn en aardig gevonden worden.’ Met die gedachten kom je niet verder. Het is meer kiezen voor wat je al kent (= reactief). Je hoeft immers niks te veranderen (= pro-actief).

Dat brengt ons bij stap 4: het hanteren van de situatie. Dat wil zeggen: je ontwikkelt vaardigheden om je gedrag te veranderen. Hoe? Ik dacht na over kleine stapjes die ik kon zetten om een begin te maken:

Kleine stapjes zetten

‘Ik zet ‘s nachts mijn telefoon op stil, zodat ik niet meer om de haverklap wakker gebeld word.’ Viel niet goed, maar ik zette wel door. Alleen al de nachtrust maakte de volgende stapjes makkelijker: Tijd voor mezelf inplannen. Mezelf het recht voorbehouden om soms ‘nee’ te kunnen zeggen als mijn vriendin wilde afspreken. Zo ging ik langzaam aan naar een balans waar ik me beter bij voelde.

Tip in vasthoudendheid

Maar soms voelde ik me voor het blok gezet en zei ik per ongeluk toch te snel ‘ja’. Een handige tip daarbij: Wen jezelf aan om bedenktijd te vragen in de volgende situatie: Als iets niet voelt als een overduidelijk, 100% JA, dan is dat het juiste moment om te zeggen: “Ik kom erop terug.” of: “Is het goed dat ik er even over nadenk?’’ Van meerdere lezers heb ik gehoord dat dit heel effectief is.

Je creëert voor jezelf ruimte en tijd om erover na te denken en om te voelen wat je wilt. Bij sommige mensen (moi!) duurt het wat langer voordat ze echt voelen wat ze willen.

Internaliseren                                                                                                                                

Zo ben je lekker bezig geweest met dat ‘hanteren’, en al doende, bereik je ook stap 5. Je internaliseert je nieuwe vaardigheden. Je doet het namelijk zo lang en zo vaak dat het nieuwe gewoontes zijn geworden. Het wordt ook makkelijker als je vaak oefent.

Evalueren

De laatste stap (stap 6) is het evalueren van je proces. Vraag jezelf: ‘Ga ik vooruit?’ ‘Heb ik nog wel eens dat gekke gevoel?’ ‘Wat is er veranderd?’ ‘Is er voldoende veranderd?’ Zo niet, kun je altijd teruggaan naar stap 4. Zet meer kleine stapjes waarmee je uiteindelijk voldoende nieuw gedrag aanleert.

Kun jij nee zeggen?

Kun jij nee zeggen? Hoeveel geef jij aan jezelf? Is het genoeg? Waar zou je behoefte aan hebben? Zeg jij makkelijk ‘nee’? Doe je vaak dingen tegen je zin? Kijk hier eens naar en stel zo vast of nee zeggen voor jou een thema is. Ter inspiratie deel ik hier graag een inspirerende tekst over van jezelf houden, door Charlie Chaplin.

Heel veel succes hiermee! Wil je over nee zeggen graag persoonlijke coaching krijgen in Den Haag? Stuur me een berichtje via het contactformulier.

Ja, ik wil maandelijks de nieuwsbrief ontvangen met aanbiedingen en extra tips.