Coaching met Sanne

Zelfkritiek; de balans tussen gezond en ongezond

Zelfkritiek: iedereen heeft er wel eens last van. Natuurlijk is er niets mis met af en toe kritisch naar jezelf kijken, om te zien of dingen beter kunnen. Om alert te zijn op feedback die je krijgt uit je omgeving. Maar die kritische en strenge houding naar onszelf kan ook doorslaan. Vaak wordt het een neerwaartse spiraal: we leggen de lat voor onszelf (vaak onrealistisch) hoog, beoordelen onszelf streng op onze resultaten, en leveren zelfkritiek als het niet lukt. Daar kunnen we ook weer kritisch over worden, en de neerwaartse spiraal is geboren.

Andere aanpak

Het lijkt zo voor de hand liggend om kritisch te zijn op onze zelfkritiek om er zo veranderingen in te brengen, maar het werkt averechts: het bevordert juist de spiraal naar beneden. Zoals Einstein al aangaf; problemen kunnen niet opgelost worden op het niveau waarop ze zijn ontstaan. Om effectief met zelfkritiek om te gaan, stappen we een niveau omhoog. En daar vond ik twee dingen die mij hielpen om dat zelfkritische stemmetje veel en veel rustiger te krijgen. Helemaal weg is het niet, maar het is c.a. 97% minder geworden de afgelopen jaren.

Stap 1) Bewustwording / alert kijken naar gedachten

Het eerste wat belangrijk is, is bewustwording van het zelfkritische stemmetje. Omdat die vaak nogal een harde stem heeft, en graag de boventoon van je gedachten voert, moet dat niet heel lastig zijn. Je merkt dus op: ‘Hee, ik hoor de kritische stem.’

Stap 2) Je oude patroon doorbreken

Meestal zijn we bij zelfkritiek gewend om nog meer kritiek te leveren. Kritiek op kritiek. Of, in het geval waarin je wilt leren van overtollige zelfkritiek af te komen, kan de criticus heel creatief worden en cynische dingen zeggen als: ‘Je zou toch minder kritisch op jezelf zijn na het lezen van dat blog? Nou dat gaat lekker he? Goed bezig.’ Als je daarin meegaat, of ermee in gevecht gaat, houd je de spiraal in stand, je voedt hem zelfs. Kijk of je in plaats daarvan kunt denken: ‘Ik heb je gehoord, innerlijke criticus, bedankt voor je feedback, maar ik ga er niet in mee.’

Stap 3) Kijken met milde & vriendelijke ogen

Wat mij enorm geholpen heeft is vriendelijk kijken naar mezelf. En tijdens het oefenen met zelfkritiek aardige dingen tegen mezelf zeggen als: ‘Ik ben dit aan het leren en het is niet erg dat dat tijd kost. Steeds een klein stapje vooruit is genoeg.’ Neem waar dat de innerlijke criticus zendtijd heeft genomen, zonder:

• oordeel op de criticus of (zelf)veroordeling
• de gedachten serieus te nemen
• er vanaf te willen als een hond die jeuk heeft

en juist wel met:

• vriendelijkheid
• mildheid
• geduld
• een vleugje humor (‘hee daar ga ik weer!’)
• de wetenschap dat gedachten maar bedacht zijn

Door er zo mee om te gaan doorbreek je steeds opnieuw, zo vaak als nodig is, liefdevol de spiraal van zelfkritiek.

Verder lezen over zelfkritiek verminderen

Wil je meer oefenen met milder zijn voor jezelf? In deze blog meer tips. Wat mij verder altijd enorm helpt om me meer bewust te zijn van mijn gedachten en hier direct mildheid,  geduld, humor en relativering aan toe te voegen is dagelijkse meditatie. Hierdoor wordt het echt steeds een beetje makkelijker. Je hebt de gedachten eerder ‘door’ en kunt veel sneller de negatieve spiraal doorbreken.