Is coaching altijd serieus en zwaar?

‘Is coaching altijd serieus en zwaar?’ Vragen in deze trant krijg ik soms van potentiële cliënten, aan het begin van een kennismakingsgesprek. Soms komt de vraag uit mijn omgeving. ‘Is het niet zwaar op de hand allemaal, dit werk?’ Een interessante vraag! Want waarom vraagt iemand dat? En wat wordt er verstaan onder serieus en zwaar? Zou het een bezwaar zijn als coaching serieus en/of zwaar was? Jee, dat is wel een serieuze reactie van mij, of niet? 😉 

De vraagsteller krijgt van mij echt niet alledrie deze vragen terug. Wel vraag ik soms waarom iemand dat vraagt. Om vervolgens de vraag ‘Is coaching altijd serieus en zwaar?’ zo persoonlijk mogelijk te beantwoorden. Zowel de vraagsteller heeft een eigen insteek met de vraag, als dat ik een persoonlijke aanpak heb bij de coaching die ik geef. 

Passen mijn stijl en aanpak bij de coachee in spé?

In mijn coach-aanpak zit een onvermijdelijk stuk van mijzelf (eigen persoonlijkheid, levenservaring, opleidingen, stijl van coachen, mijn humor en het momentum) dat altijd meekomt in coachgesprekken.

Mede daarom zijn kennismakingsgesprekken zo handig: daarin kan zowel degene die voor coaching komt als de coach kijken of er een goede samenwerkingsklik is. Daarin merkt men meteen of er te weinig, genoeg of teveel gelachen wordt. Bewust én onbewust worden in dat eerste gesprek talloze factoren door zowel de cliënt in spé en de coach in overweging genomen. Pas het wel of past het niet? Naast dat eigen stuk pas ik me ook aan aan wie er tegenover me zit. En aan wat die persoon precies inbrengt en hoe hij/zij zich daarbij op dat moment bij voelt.

Sommige mensen vragen expliciet: ‘Wordt er ook gelachen tussendoor?’

Als iemand vraagt of er tussendoor ruimte is voor een grapje of wat luchtigheid (wat ik persoonlijk altijd heel leuk en belangrijk vind), laat ik die kans nooit onbenut. Sowieso probeer ik de diepte van het gesprek te variëren. Je kunt immers niet constant heel diep gaan, confronteren, spiegelen en in de zelf-analyse stand staan. Dan zou coaching inderdaad alleen maar serieus en zwaar worden, en zou iemand waarschijnlijk niet lichter naar buiten gaan. En dat is wel mijn persoonlijke doel; dat iemand met een beter gevoel en groter inzicht en meer vertrouwen vertrekt dan dat hij/zij kwam. 

Het is voor beide partijen en de kwaliteit van een gesprek vaak fijn als diepte wordt afgewisseld met luchtigheid, een grapje of een niet al te serieuze opmerking tussendoor. Lachen geeft een adempauze waarin iemand even eruit getrokken wordt. Daarna kunnen we met hernieuwde energie en ruimte verder op verkenning gaan en weer scherper kijken naar het thema dat we bespreken.

Lachen werkt ontladend, ontspannend en biedt een nieuw perspectief

Lachen werkt ook – net als huilen – ontladend. Dus spanning die iemand misschien al tijden met zich meedroeg kan soms ineens deels losgelaten worden met relativerende humor. Dat geeft goede spirits. Het biedt ook de mogelijkheid om een nieuw, luchtiger en humoristisch perspectief toe te voegen aan iets wat daarvoor misschien alleen maar onder ‘serieus’ te vinden was in de mentale rolodex. Als iemand daar aan toe is. Dat nieuwe perspectief is niet per se ter vervanging, maar ter aanvulling. Zodat we breder kunnen kijken naar hetzelfde onderwerp. 

Vaak hoor en lees ik dat hoe wijzer een mens wordt, hoe speelser en humoristischer iemands benadering wordt. Er is dan speelsheid, vindingrijkheid, spitsvondigheid en creativiteit. Licht en lucht worden toegevoegd als belangrijke ingrediënten van het verruimde perspectief. 

De wetenschap over lachen in coaching en therapie

Hier vond ik wat wetenschappelijke informatie over coaching en humor. Humor combineert twee of meer inconsistente, niet-passende en incongruente delen of omstandigheden. Hierdoor ontstaat een verschuiving in perspectief, resulterend in een nieuwe derde positie. Die derde positie heeft veelal een functie. Het is niet voor niets dat we humor dagelijks tegenkomen in de praktijk van coaching en therapie.

Morreall (1983) en Bergson (1993) onderscheiden drie belangrijke functies van humor in coaching en therapie:

  • op speelse, stimulerende, creatieve en onverwachte wijze veroorzaken van incongruentie;
  • op agressieve en vijandige manier beïnvloeden van de machtsrelatie tussen spreker en luisteraar ter bevordering van superioriteit;
  • de ontlading van de lach, om de opwinding en opgebouwde spanning te doorbreken.

Een gezonde vorm van humor heeft genoeg aan zichzelf: die humor duidt op lichtheid, creativiteit, oorspronkelijkheid en wordt ingezet als talent. 

Wat mij  betreft moet humor in de coaching iets heel zuivers zijn, bedoeld om iemand verder te helpen en nooit om iemand (jezelf incluis) op welke wijze dan ook af te breken. 

De juiste mate van luchtigheid en plezier maken toegankelijk

Mensen voelen zich vaak eerder thuis (heb ik gehoord) als ze bij een nieuwe coach niet direct in een diepgaand, ernstig kruisverhoor belanden, maar juist een vriendelijke, verwelkomende en rustige start van het gesprek hebben. Ook daar is het dus vaak fijn om over en weer af en toe een lichtvoetige opmerking of grapje te maken. Elkaar leren kennen in een setting waar diepgang en luchtigheid elkaar afwisselen en de diepgang steeds wat verder uitbouwt. 

Balans tussen serieus en grappig 

Het is dus belangrijk een prettige, werkbare balans te vinden tussen serieus en grappig. De tendens van het gesprek moet ook weer niet doorslaan naar de luchtige of grappige kant. Dan ga je aan je doel voorbij, en dat is een gemiste kans. Het kan zelfs tegenwerken; dat iemand zich bijvoorbeeld niet serieus genomen voelt, wat schadelijk kan zijn. 

Er komt in coaching een hoop op je af via wat er aan je teruggespiegeld wordt. En daarbij zijn er dus als het goed is ook lichtere, luchtigere en grappiger momenten tussendoor. Soms wordt er zelfs hard geschaterd en dat is heerlijk! Hoe verder iemand vordert in zijn of haar ontwikkeling rondom een thema, hoe meer er ook ruimte is voor (relativerend) plezier hierover. Ook kan ik mezelf op de hak nemen in een sessie; of de ander een heel klein beetje en subtiel op de hak nemen om iemand wat uit de tent te lokken. Als het maar een zuiver doel dient dat iets bijdraagt voor mijn gesprekspartner: dat vind ik essentieel. 

‘Is het niet zwaar op de hand allemaal, dit werk?’

Nee, omdat ik ook voor mezelf de balans tussen serieus en lichtvoetig nodig heb en deze creëer. Dit doe ik in de sessies, maar ook in de balans tussen mijn werk en wat ik in de rest van mijn tijd doe. Daarin zoek ik heel bewust ook naar situaties waarin ik niet op mijn scherpst hoef te zijn, waarin ik de teugels kan laten vieren. Momenten waarin ik minder verantwoordelijkheid draag, en andere kanten van mezelf aan bod laat komen. Activiteiten waarin ik mijn handen kan gebruiken zijn ook welkom ter afwisseling. Koken, boksen, dansen; de lijfelijke dingen. Plus dat ik voeding voor mezelf zoek in boeken en trainingen, yogalessen en meditaties, die ik tijdens de coachsgesprekken aan mijn clienten heb gegeven. Zo blijft ook die kringloop lekker rond. 🙂 Mijn omgeving fungeert ook als een spiegel, waarin ik reflectie zoek om te zien of ik de goede balans heb in dingen. 

Focus op het doel en het vertrouwen in potentie van coachees helpt

Het coachen is wel intensief, en zeker vaak diepgaand en serieus, maar zoals gezegd bewaak ik daar als gesprekleider de balans in. En zelf focus ik verder niet constant op het probleem, maar vooral op de oplossing, de weg daar naartoe en de potentie van mijn cliënten. In hun potentie zie ik alle mogelijkheid om ze naar hun eigen doel te zien te werken. Dit geeft me een gevoel van optimisme en vertrouwen. Ik geloof in het vermogen van mensen om altijd nieuwe mogelijkheden te vinden om met uitdagende situaties om te gaan. In het, met een beetje hulp soms, aanboren van nieuwe perspectieven en het uitproberen van nieuwe dingen om tot een grotere levenskwaliteit te komen.

Ook de coach-ervaring van de afgelopen jaren draagt aan deze blije houding bij. Daarin heb ik zoveel mensen daadwerkelijk naar hun doelen toe zien groeien. Dat maakt dat ik vanuit optimisme en goede hoop kijk naar alle nieuwe cliënten en nieuwe vraagstukken.

En natuurlijk mág iets zwaar voelen en verdrietig of frustrerend zijn. Maar dit is een fase, niet het punt waar je naartoe werkt. Mijn oog is altijd op het doel. En ik kijk naar hoe we de potentie van mijn cliënten om tot oplossingen te komen kunnen omzetten naar de praktijk. 

Is coaching altijd serieus en zwaar volgens jou? 

Wat vind jij? Is coaching altijd serieus en zwaar? Of ervaar jij in coachgesprekken ook ruimte voor luchtigheid en een grapje? Ik ben benieuwd naar jouw ervaringen met coaching, serieusheid & humor.