Omgaan met moeilijke relaties: 5 tips

Doreen Virtue is een autoriteit op gebied van persoonlijke ontwikkeling. In dit artikel vertaal ik haar 5 tips over omgaan met ‘moeilijke relaties’, voortkomend uit onverwerkt trauma.

Wat voor de een een trauma is, is dat voor de ander niet

Psychotherapeute en bestseller-auteur Doreen Virtue heeft veel studie gedaan naar de effecten van trauma’s op onze levens. Maar wat is nou precies definitie van trauma? Doreen: ‘Een trauma is een ervaring die je gevoel van veiligheid en zekerheid ondermijnt.’ Dat kan dus voor iedere persoon anders zijn en in verschillende gradaties optreden. Door een situatie of ervaring waarbij de ene mens zijn gevoel van zekerheid en veiligheid verliest, kan een ander bijna fluitend doorheen lopen. Het verschilt dus voor iedereen wat een traumatiserend effect heeft en wat niet.

Iedereen maakt het mee; zelf en in contact met anderen

Na alle studie die Doreen en anderen er naar gedaan hebben is het volgende duidelijk: zo goed als íéder mens is ooit in zijn of haar leven in aanraking gekomen met een trauma. Mogelijke effecten ervan zijn veranderingen in persoonlijkheid en in het functioneren van het fysieke lichaam.

Zelfs de structuur van het brein verandert nadat iemand een traumatische ervaring heeft gehad. Vanzelfsprekend kunnen relaties van/met een getraumatiseerd persoon veranderen en de kwaliteit van diens leven kan ook anders worden. Gelukkig kunnen trauma’s geheeld worden. Dit is van groot belang om goed en prettig te kunnen functioneren in het leven.

Dat ‘moeilijke’ komt ergens vandaan..

De ‘moeilijke’ mensen die je tegenkomt, zijn naar alle waarschijnlijkheid mensen die een trauma hebben ervaren, dat nog niet of onvoldoende is geheeld. Vaak hebben deze mensen grote angsten doorstaan en veel stress (gehad).

Dit praat niet-constructief/schadelijk gedrag dat daar uit voort kan komen absoluut niet goed, maar het is wel goed om een beetje inzicht te hebben in wat er gebeurt. Juist bij die mensen met wie je het lastig(er) vindt om om te gaan. Iedereen reageert anders op een trauma. Grofweg kunnen we vier categorieën onderscheiden van hoe mensen reageren wanneer ze een trauma ervaren:

De 4 manieren waarop men op een trauma kan reageren

1. Vechten -> Men probeert terug te vechten, weerstand te bieden aan wat er gebeurt; met kracht, door te schreeuwen, met het lichaam.

2. Vluchten -> Men probeert letterlijk (fysiek) weg te rennen/ te ontkomen van/aan de voor hem of haar zeer beangstigende situatie.

3. Bevriezen -> Men kan niet meer bewegen na de confrontatie met hetgeen hem/haar zo aangrijpt. Dit wordt ook wel genoemd: ‘het hert dat in de koplampen kijkt’.

4. Pleasen -> Men probeert anderen (o.a. daders) tevreden te houden of te ‘pleasen’. Het Stockholm syndroom is hier een voorbeeld van.

Wat gebeurt er na een niet geheeld trauma?

Als het trauma niet kan genezen, ontstaan er per categorie verschillende resultaten, gedragingen waaraan je het type trauma-reactie kunt herkennen:

De ‘bevriezer’

ontwikkelt vaak de neiging om zich te dissociëren van de situatie. Iemand ‘vertrekt’ energetisch of cognitief uit bepaalde situaties. Hun lichaam is er nog, maar de mind is ergens anders. Op anderen komen deze mensen vaak over als emotieloos, ‘vlak’ of afstandelijk. Het lijkt voor de omgeving alsof dingen hen niet raken of uitmaken. Dit is onjuist; de bevriezer heeft gevoel, maar het is diep in hen opgesloten en ze kunnen er niet of moeilijk bij komen. Soms als er tegen ze gesproken wordt, zijn hun ogen glazig. Ze staan ook bekend als zeer vergeetachtig en minder goed geaard.

De ‘vechter’

De vechter kan ‘narcistisch’ gedrag gaan vertonen. Daarbij houdt hij/zij alleen rekening met zichzelf, ziet andere mensen als objecten die voor het eigen belang gebruikt en ingezet kunnen worden. Empathie met anderen hebben is schier onmogelijk. De narcist is egoïstisch in een mate die als pijnlijk wordt ervaren door de mensen eromheen. Onder het manipulerende gedrag van de narcist zit een heel grote angst dat mensen bij hen weg zullen gaan.

De ‘vluchter’

De vluchter kan obsessief dwangmatig gedrag gaan vertonen. In een ijdele hoop om ‘de controle’ te houden, kan dit dwangmatige gedrag zich bijvoorbeeld uiten in het ritueel herhalen van het checken of de deur wel op slot is, het gas uit, of de kussens wel op precies de juiste manier gerangschikt zijn etc. De vluchter probeert, met als doel zich veilig te voelen, zijn hele omgeving onder controle te houden. Als iemand die rituelen verstoort, dan kan de vluchter heel heftig reageren, omdat er flashbacks terugkomen van het initiële trauma dat ten grondslag ligt aan het veranderde gedrag.

De ‘pleaser’

De pleaser heeft een sterke neiging tot ‘co-dependency’. Hij/zij voelt zich onveilig als een ander erg boos of verdrietig is. Ze hebben vanuit het trauma vaak geleerd meer te associëren met de gevoelens van anderen, dan met hun eigen gevoelens. Men heeft geleerd op de tenen te lopen, en anderen te pleasen en tevreden te houden. Hebben de neiging te zorgen dat de omgeving blij en tevreden blijft, zodat ze zich veilig kunnen voelen. Pleasers hebben de neiging relaties aan te gaan met mensen die wel hulp nodig hebben, maar dat niet willen, bijvoorbeeld verslaafden. De pleaser heeft het gevoel dat het zijn/haar verantwoordelijkheid is anderen te fixen.

Vijf tips om constructief om te gaan met moeilijke relaties

Hoe ga je constructief om met anderen om je heen die mogelijk zulke neigingen hebben? Zonder jezelf te schaden? Zeker als je momenteel een (vriendschappelijke of liefdes-) relatie hebt waarin dit soort dingen voorkomen is het een uitdaging. Maar het kan wel. Doreen Virtue geeft alvast vijf eerste tips:

1. Heb compassie met anderen

Iedereen die als ‘moeilijk persoon in de omgang’ wordt aangemerkt, struggelt met emoties en pijn die niet zijn genezen. Neem dit mee in gedachten als je het ziet.

2. Neem hun gedrag absoluut niet persoonlijk

Deze persoon gaat met andere mensen net zó om. Het gaat er dus niet om of ze jou wel of niet leuk vinden. Het is dus niet persoonlijk.

3. Zorg goed voor jezelf

Je hoeft geen enkele vorm van slecht/negatief/bedreigend/misbruikend gedrag te aanvaarden en ondergaan. Onderdeel van goed voor jezelf zorgen is afstand nemen van een persoon die je slecht behandelt. Het is ook verstandig om hulp te vragen als iemand je mishandelt, manipuleert of kleineert. Door hierbij hulp te vragen bouw je de kracht op en de kennis van hoe je met een onveilige relatie om moet gaan of hoe je eruit stapt en voorkomt dat je opnieuw met iemand in zee gaat die niet goed voor je is.

4. Weet dat het niet jouw taak is de ander te helpen of veranderen

Iedereen is verantwoordelijk voor zijn/haar eigen groeiproces, hoe graag je iemand misschien ook wilt helpen. Hoogstwaarschijnlijk sta je ook te dichtbij om de ander echt te kunnen helpen. Iemand moet dat zelf willen. Focus in plaats daarvan op jezelf.

5. Wees een positief voorbeeld, een rolmodel voor anderen

Zorg dat je zélf gelukkig wordt. Zorg goed voor jezelf. Dit is niet egoïstisch, maar noodzakelijk. Het heeft daarnaast een positief effect op anderen. Als je de tijd neemt voor meditatie, yoga, gezond eten, om aan je prioriteiten in het leven te werken; je passie of levensdoel, dan voel je je goed; je straalt. Het effect daarvan is dat anderen (ook de ‘moeilijke’) het op gaan merken. Ze zullen je vragen wat je ‘geheim’ is. Hoe het komt dat je er beter uit ziet. Het geheim is goede zorg voor jezelf. Dat is de beste manier om anderen te helpen. Je kunt voor hen bidden, nuttige boeken uitlenen, maar het allerbelangrijkste is dat jij je eigen waarheid leeft. Hierdoor ben je ook veel minder vatbaar voor negatief gedrag van anderen of onveilige situaties.

Doreen Virtue hoopt dat mensen deze vijf stappen zullen beoefenen, omdat ze uit eigen ervaring en vanuit haar jarenlange praktijk weet dat het werkt. Dat mensen er zelf gelukkiger van worden, en zo ook anderen weer aansteken met de goede zorg voor jezelf.

Meer (hierover) van Doreen Virtue

Natuurlijk is er meer te leren en ontdekken over dit onderwerp dan deze vijf tips. Als je zelf met een trauma te maken hebt (gehad) dan kan het enorm helpen om hulp te zoeken van professionals. Posttraumatische stress stoornissen die vaak het gevolg zijn van grote trauma’s zijn geen onderwerpen die zich lenen voor coaching. Psychotherapeuten kunnen dit bijvoorbeeld wel.

Doreen is een bezige bij. Ze schreef meer dan zeventig boeken, (veel bestsellers), maakt videocursussen en inspiratiekaarten. Ik wijdde al eens een blog aan mijn persoonlijke favoriete set met inspiratiekaarten: de godinnenkaarten. Een boek van Doreen dat helemaal in het teken van dit blog is : “Laat je licht stralen.” Daarin lees je meer tips en uitleg bij traumaverwerking. Op mijn boekenpagina vind je  nog meer mooie boektitels van Doreen Virtue.

Als je het leuk vindt, ben je altijd welkom om te reageren. Jouw mening onder dit verhaal te zetten. Ik hoop dat Doreen’s tips nuttig waren.

Ja, ik wil maandelijks de nieuwsbrief ontvangen met aanbiedingen en extra tips.